Словенија и Германија и предложиле на ЕУ нон пејпер со кој се предвидува да нема вето и блокирање во преговорите поради билатерални прашања, пишуваат хрватски и српски медиуми.
Не е прв пат ваква идеја да се појави. Меѓутоа, се поставува прашањето, какви се шансите тој од неофицијален документ да „прерасне“ во официјален документ? И што е уште поважно, каква корист би имала Србија од тоа, пишува Српски инфо.
Аналитичарите велат дека во тој случај нема да има сомнеж дали спроведувањето на реформите е политички корисно, а потенцијалот за успех зависи од тоа колку поддршка се подготвени да дадат клучните држави на ЕУ, Германија и Франција.
Милош Павковиќ, истражувач во Центарот за европски политики, за „Блиц“ вели дека за Белград тоа би значело отстранување на пречките на патот кон ЕУ.
– Ова првенствено би ѝ помогнало на Србија да избегне потенцијални вето од Бугарија и Хрватска, кои пред некој ден го блокираа отворањето на Кластерот 3, но исто така би спречиле потенцијални блокади од Унгарија и Романија врз основа на билатерални проблеми, кои се исто така земји од ЕУ со кои се граничи Србија – вели Павковиќ.
Игор Новаковиќ, од Фондот ISAC, за „Блиц“ вели дека големо прашање е дали државите ќе се откажат од таа прерогативност.
– Но, тоа би било несомнена придобивка за Србија, со оглед на отворените прашања со соседите, пред се со Хрватска.Со други зборови, политичките елити, не само во Србија, би биле ослободени од грижи дали спроведувањето на реформите ќе биде корисно во политичка смисла, забележува Новаковиќ.
За разлика од повеќето нон-пејпер документи, неговите автори јавно не се откажаа од овој. Словенечката министерка за надворешни и европски работи Тања Фајон пред два дена објасни од каде оваа идеја.
– Ова е иницијатива за забрзување на целиот процес на проширување, односно на претпристапниот процес, за да немаме премногу можности за вето да ги блокираме нашите соседи поради билатерални прашања и да ја искористиме можноста за гласање со квалификувано мнозинство (QMV ) неколку пати во самиот процес – изјави Фајон во интервју за црногорската агенција Мина.
Се чини дека предлогот е во вистинско време, бидејќи пред една недела Хрватска на Црна Гора и ги испрати условите што ќе треба да ги исполни. – Хрватска беше последната земја што влезе во ЕУ, сега треба да биде искрен партнер на сите земји од Западен Балкан – рече Фајон.
Хрватска би можела да биде прва на листата на земји кои би можеле да ѝ стават стоп на Србија, а тоа го направила 6 пати досега:
Декември 2024 година – Го блокираше отворањето на Кластерот
3 Јуни 2021 година – Го блокираше отворањето на кластерите 3 и 4
Декември 2017 година – Блокирани поглавја 33
Декември 2016 година – Блокирани поглавја 26
Јуни 2016 – Блокирани поглавја 23
Април 2016 – Блокирано поглавје 23
Што држат соседите против Србија? Причините за овие потези беа многубројни, од решавањето на прашањето за воените репарации и исчезнатите хрватски војници и цивили во војната од 1991 до 1995 година, до враќањето на архивските материјали, вклучително и оние кои се однесуваат на страдањата на Евреите за време на НДХ, што Белград наводно одбива да го врати во Загреб. Тие, исто така, го критикуваа Белград за „присвојување на дубровничката литература“, одредба од српскиот Закон за културно наследство, во кој се вели дека изданијата на дубровничката литература припаѓаат и на српската и на хрватската култура, заклучно со 1867 година.
А во 2021 година Загреб дури побара по БиХ и Србија да прогласи геноцид во Сребреница, иако српскиот парламент го прогласи пред повеќе од 14 години. Бугарија не заостанува. Ако погледнеме наназад, Бугарија беше меѓу земјите кои трипати ја блокираа Србија:
Декември 2024 година – Го блокираше отворањето на Кластерот 3
Јуни 2021 година – блокирани кластери 3 и 4
Декември 2020 година – блокирано поглавје 2
Јануари 2017 година – блокирано поглавје 26
Причината беше откриена на почетокот на јуни од Румен Радев, бугарскиот претседател, кој се закани дека неговата земја може да ја преиспита поддршката за Србија во Европската Унија поради, како што рече, како Белград се однесува кон бугарското малцинство во земјата.
Романски „нож во грб“ на пет до дванаесет
На отворањето на преговорите со Белград му претходеше блокада и од Романија, на 28 февруари 2012 година, кога во „пет до 12“ побара признавање на влашкиот јазик, кој го зборуваат романските малцинства во Србија, исто како и романскиот. Ги деблокираше на 1-ви март, откако романскиот и српскиот амбасадор потпишаа протокол за националните малцинства во Брисел. Со оглед на сето ова, јасно е дека е потребна промена во практиката, но прашање е колку е сигурно нејзиното донесување.
Павковиќ вели дека потенцијалот за успех постои кога зборуваме за забрана на блокирање на билатерална основа.
– Но, тоа најмногу ќе зависи од лобирањето на клучните држави Германија и Франција и нивната подготвеност оваа идеја да се спроведе до крај. Она што е очигледно е дека се неопходни промени во политиката на проширување за да може Европската комисија и другите институции успешно да го завршат процесот на проширување на ЕУ кон Западен Балкан и други региони, пред се Источна Европа (Молдавија и Украина) – забележува Павковиќ.
Колку оваа идеја ќе се спроведе до крај, засега е неизвесно, а за Македонија би била од особено значење поради блокадите од Бугарија и можните блокади од Грција.
