Скоро секој шести пензионер во ЕУ е во ризик од сиромаштија, а стапката на сиромаштија кај пензионерите расте.
Пензиите во Европската унија сочинуваат приближно три петтини од приходот од работа во доцните фази од кариерата. Но, во многу европски земји тој процент паѓа под 50 отсто, што им отежнува на пензионерите да одржат пристоен животен стандард. Во многу земји на ЕУ, приходот од пензија е значително помал од приходот остварен пред пензионирањето. Токму затоа на многу постари луѓе им е тешко да го одржат животниот стандард по завршувањето на работниот век, пишува Euronews.
Речиси секој шести пензионер во ЕУ е во ризик од сиромаштија, а стапката на сиромаштија кај пензионерите се зголеми од 12 проценти во 2013 година на 15,5 проценти во 2023 година.
Значи, како се споредуваат пензиите со приходот пред пензионирање во различни делови на Европа? Во кои земји пензионерите добиваат најголем, а во кои најмал дел од приходите од подоцнежните работни години?
Стапка на замена на пензиите: клучен показател за адекватноста на пензискиот систем
Соодносот на збирна замена на Еуростат ја мери ефективноста на пензиските системи за да им се овозможи на постарите луѓе да го одржат својот животен стандард по пензионирањето. Овој индикатор го споредува просечниот износ на пензија на лицата на возраст од 65 до 74 години со просечниот приход од работа на лицата на возраст од 50 до 59 години, без да се земат предвид другите социјални бенефиции. Ова помага во разбирањето на соодветноста на пензиите.
Во 2023 година, просечната стапка на замена во ЕУ беше 58 проценти. Тоа значи дека тој што заработувал по 100 евра месечно на возраст од 50 до 59 години, би добил 58 евра пензија на возраст од 65 до 74 години. Во ЕУ оваа стапка се движеше од 35 отсто во Хрватска до 78 отсто во Грција.
На врвот на листата, покрај Грција, се Шпанија (77 отсто) и Италија (75 отсто), додека Португалија исто така е над просекот на ЕУ со сооднос од 61 отсто. На дното на листата, заедно со Хрватска, се Литванија (36 отсто) и Ирска (39 отсто), со што се трите земји со најниски стапки на замена под 40 отсто во ЕУ.
Помеѓу четирите најголеми економии на ЕУ, Германија имаше најнизок сооднос на пензиите и приходите подоцна во животот (49 проценти), додека Франција (59 проценти) беше малку над просекот на ЕУ.
Од друга страна, Шпанија и Италија беа меѓу трите земји со највисок сооднос на пензиите во однос на претходните приходи (над 75 проценти). Земјите од Јужна Европа имаат највисок приход од пензија во однос на приходите од доцниот работен век, додека источноевропските и балтичките земји се на дното.
Во 11 земји-членки на ЕУ, пензиите сочинуваа помалку од половина од просечниот приход во доцните работни години. Тука спаѓаат Германија (49 проценти), Белгија (48 проценти) и Данска (47 проценти).
Земјите кандидати за членство во ЕУ – Србија (46 проценти), Црна Гора (38 проценти) и Албанија (37 проценти) – исто така имаат пониски стапки на замена, што ги доближува до источноевропските земји.
Во која земја пензиите се највисоки?
Има значителни разлики во пензиите меѓу европските земји.
Во 2021 година, просечниот бруто износ на старосна пензија по корисник се движеше од 226 евра месечно во Бугарија до 2.575 евра во Луксембург, додека просекот на ЕУ беше 1.294 евра.
Номинално највисоки пензии имаат западноевропските и северноевропските земји, а значително помали износи имаат земјите од Источна и Југоисточна Европа.
Кога пензиите се приспособуваат на паритетот на куповната моќ (ППП), опсегот се движи од 437 евра во Бугарија до 1.681 евра во Луксембург, но основниот тренд останува непроменет – Западна и Северна Европа имаат највисоки пензии, додека источните и балканските региони имаат пониски вредности. Интересно е тоа што Швајцарија значително опаѓа на рангирањето кога ќе се земе предвид ППС, додека Романија и Турција значително ја подобруваат својата позиција во споредба со номиналните пензии, пишува Euronews.
