Парите ве прават среќни, но само до одредена точка. Истражувачите испитале која е таа точка.
Колку пари му се потребни на човекот за да биде среќен?
Прашањето е старо колку и самите пари. Очигледен одговор е: парите е добро да се имаат,а уште повеќе пари е уште подобро да се имаат. Ова ќе си го кажат дури и најбогатите пет проценти од луѓето, кои според студијата на Credit Suisse од 2019 година, поседуваат над 70 проценти од светското богатство, како и еден процент од населението што има 45 проценти од целото глобално богатство.
Ако парите ве прават среќни, дали повеќе пари ве прават уште посреќни? Дали среќата навистина се зголемува пропорционално на приходот? Или има точка во која повеќе пари повеќе не водат кон поголема благосостојба? Психологот Даниел Канеман и економистот Ангус Дитон во 2010 година утврдија дека поголемиот приход навистина резултира со поголемо фундаментално задоволство од животот, но дека откако ќе се постигне одреден плафон (што претпоставуваа дека за САД е годишен приход од 75 000 американски долари ), тоа резултира во пониско субјективно чувство на среќа.
Среќата е поскапа за жените
Американските психолози Ендру Т. Џеб и Луис Теј од Универзитетот Пурдју во Индијана и нивните колеги Ед Динер и Шигехиро Оиши од Универзитетот во Вирџинија, сакаа да влезат во основата на ова. Тие анализирале голема количина на податоци собрани помеѓу 2005 и 2016 година од страна на американскиот институт за анкетирање Галуп, кој испитал повеќе од 1,7 милиони луѓе во 164 земји во светот за тој период.
Резултатите од студијата биле изненадувачки. Луѓето во побогатите земји изјавија дека им требаат повеќе пари за „субјективна благосостојба“ отколку испитаниците во посиромашните региони, како што се очекуваше. Сепак: во сите делови на светот, испитаниците сметале дека има идеален приход, еден вид праг, над кој се сомневаат дека ќе има пад на квалитетот на животот. Глобалниот просек за ова идеално ниво на приход е 95 000 долари годишно кога се зборува за лице кое може да ги исполни сите замислени желби и помеѓу 60 000 и 75 000 долари кога станува збор за „субјективна благосостојба“ или се чувствува среќно во секојдневниот живот. Во Западна Европа, овие бројки беа 100 000 и 50 000 долари, соодветно. Овие износи се однесуваат на индивидуалната годишна плата на една личност; „Кога станува збор за семејства, бројките се поголеми“, додава авторот на студијата.
Ако ги погледнете само САД, бројките се нешто повисоки: прагот на среќата беше годишен приход од 105 000 УСД; прагот за среќа во секојдневниот живот беше 85 000 долари. Оваа претпоставена цена на среќата е во остар контраст со економската реалност: просечната плата во САД беше 45 646 долари на крајот на 2019 година. Сепак, по поблиско испитување, истражувачите идентификуваа некои значајни разлики: гледање на глобалниот просек, среќа се чини дека има нешто пониска цена за мажите (90 000 УСД), отколку за жените (100 000 УСД) – и е поевтина за луѓето со ниско ниво на образование (70 000 УСД) отколку за оние со средно ниво (УСД) 85 000) или повисоко ниво на образование (115 000 УСД).
Дали повеќе богатство значи помалку среќа?
Џеб и неговите колеги резимираат дека за луѓето да бидат среќни, тие бараат основно чувство за материјална безбедност. Оваа цена на среќата варира во различни делови на светот и зависи од фактори како што се образованието, полот и социјалната конкуренција. Но, луѓето низ целиот свет имаат поим за плафон за приход кој, ако се надмине, не само што не го зголемува чувството на среќа на поединецот, туку всушност го намалува.
Зошто луѓето чувствуваат дека има загуба на среќа во случај на прекумерни приходи? Зошто изобилството на просперитет го намалува квалитетот на животот? Богатството не доаѓа автоматски, но обично трае напорна работа. Покрај тоа, поголемиот просперитет ја поттикнува желбата за уште повеќе пари. Поголемо семејство, кое живее во поскапа населба, стекнува статусни симболи – сето тоа е можно само преку подолго и понапорно работење и преземање поголема одговорност.
Богатство за среќа
Вишокот на богатство, како што сумира Џеб и неговите ко-автори, обично доведува до маѓепсан круг: поголемите побарувања заземаат повеќе време и ги ограничуваат позитивните искуства за слободно време, промовираат материјалистички вредности и го разгоруваат социјалниот натпревар, што пак води до уште повисоко неостварливи очекувања. Негативните ефекти од прекумерниот просперитет, претпоставуваат истражувачите, не излегуваат на виделина само откако ќе се достигне највисокото ниво на приход, но веројатно многу порано, имено кога луѓето ги насочуваат сите свои напори кон зголемување на своето богатство.
Прекумерниот луксуз не значи прекумерна среќа: ова веќе им беше јасно на Даниел Канеман и Ангус Дитон, двајца добитници на Нобелова награда за економија. Тие ја видоа причината за ова, едноставно, како лажење во времето што им е на располагање на луѓето за живот: „Постои праг на приход над кој парите веќе не ни овозможуваат да го направиме она што е најважно за нашето чувство на среќа: поминување време со луѓе што ги сакаме; избегнување болка, стрес или болест; уживање во слободно време и хоби – и едноставно, во малите задоволства во животот “.
Она што науката го утврди преку детални пресметки, старата изрека во основа секогаш важи:
„Парите не се сè, но без пари, сè е ништо“
