Конфликтот меѓу Иран и Израел влезе во петтиот ден во вторникот, а американскиот претседател Доналд Трамп упати повик до жителите на Техеран да ја напуштат иранската престолнина, нагласувајќи дека Иран требало да потпише договор за ограничување на развојот на нуклеарно оружје.
На самитот на Г7 во Канада, светските лидери повикаа на итна деескалација, оценувајќи дека Иран претставува извор на нестабилност во регионот и потенцирајќи дека никогаш не смее да поседува нуклеарно оружје. Истовремено, тие го потврдија правото на Израел на самоодбрана.
„Иран требаше да го потпише договорот што им го предложивме. Каква трагедија и загуба на човечки животи. Јасно и недвосмислено: ИРАН НЕ СМЕЕ ДА ИМА НУКЛЕАРНО ОРУЖЈЕ. Тоа го повторувам постојано. Сите мора итно да го напуштат Техеран!“, напиша Трамп на својата социјална мрежа Truth Social во понеделникот.
Според извештај на Axios, Белата куќа води прелиминарни разговори со Иран за можна средба меѓу американскиот пратеник Стив Виткоф и иранскиот министер за надворешни работи Абас Аракчи. Ројтерс не успеа веднаш да ги потврди деталите од извештајот.
Американскиот министер за одбрана Пит Хегсет изјави за „Фокс њуз“ дека Трамп останува посветен на дипломатскиот пат и на постигнување нов нуклеарен договор со Иран, истакнувајќи дека САД ќе ги бранат своите интереси и сили во регионот.
Иранските медиуми јавија за експлозии и активирање на воздушната одбрана во Техеран рано во вторникот, поради израелски ракетен напад. Според истите извештаи, чад се издигнувал над источниот дел од градот. Воздушна одбрана беше активирана и во нуклеарниот комплекс во Натанц, околу 200 милји оддалечен од главниот град, пренесе веб-страницата „Асриран“.
Израел соопшти дека ја погодил зградата на Иранската радиодифузна корпорација, а снимките покажаа водителка на вести како го напушта студиото за време на нападот. Според државната телевизија на Иран, во нападот загинале три лица.
Покрај тоа, Израел потврди дека извршил серија напади врз ирански воени цели, вклучувајќи магацини со оружје и ракетни системи.
Во Израел, сирени за воздушна опасност се огласија во Тел Авив по полноќ и повторно во раните утрински часови, додека жителите слушнале неколку експлозии. Експлозии се пријавени и во Ерусалим и Херцлија, каде што имало извештаи за материјални штети.
Иранските власти пријавија најмалку 224 загинати, главно цивили, додека Израелскиот биланс изнесува 24 цивилни жртви. Израелскиот министер за финансии, Безалел Смотрич, соопшти дека околу 3.000 граѓани биле евакуирани поради штетите предизвикани од нападите.
Според дипломатски извори, Техеран побарал од Оман, Катар и Саудиска Арабија да извршат посреднички притисок врз американскиот претседател Трамп да го убеди израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху да прифати итен прекин на огнот. За возврат, Иран наводно би покажал подготвеност за поголема флексибилност во нуклеарните преговори.
„Ако претседателот Трамп навистина сака дипломатско решение и е заинтересиран да стави крај на војната, следните чекори се клучни“, изјави шефот на иранската дипломатија, Абас Аракчи, на мрежата X.
Тој додаде дека Иран ќе продолжи со одбранбени акции доколку Израел не ја запре воената агресија.
Иран повторно истакна дека не се стреми кон развој на нуклеарно оружје и го потврди своето право на нуклеарна енергија за мирољубиви цели, како што е предвидено во Договорот за неширење на нуклеарно оружје (NPT), на кој е потписник. Израел, кој не е членка на NPT, се смета за единствена земја на Блискиот Исток која поседува нуклеарно оружје, иако тоа ниту го признава ниту го негира.
Цените на нафтата пораснаа за над 2% во раните часови на вторникот на азиските берзи, како реакција на повикот за евакуација на Трамп и веста дека Иран наводно е отворен за дипломатско решение.
Поради влошената безбедносна состојба и затворањето на израелскиот воздушен простор, кинеската амбасада во Израел ги повика своите државјани веднаш да ја напуштат земјата преку копнените гранични премини.
Воената ескалација меѓу Иран и Израел – најинтензивна досега – кулминираше во понеделникот кога Израел изврши напади врз ирански постројки за збогатување ураниум.
Според Рафаел Гроси, директор на Меѓународната агенција за атомска енергија (МААЕ), иранскиот нуклеарен објект во Натанц претрпел сериозни оштетувања, додека капацитетите во Фордоу останале во голема мера недопрени.
Преговорите меѓу САД и Иран, планирани за 15 јуни во Оман, се откажани. Иранската страна соопшти дека не може да води преговори додека трае нападот врз нејзината територија.
Израел ја започна воздушната кампања со изненадувачки напад во кој, според извори, биле убиени речиси сите врвни ирански воени команданти.
