По руската инвазија врз Украина во 2022 година, безбедносната стратегија во Европа доживеа драматична промена. Литванија, Латвија и Естонија, како најизложени членки на НАТО, предничат во подготовките за евентуален вооружен напад – не само воен, туку и врз цивилната инфраструктура.
„Кога слушнавме дека започнала војната во Украина, не знаевме дали имаме доволно ресурси ако тоа ни се случи нам“, вели д-р Мартина Вероника Нореикаите од Литванија. Денес, благодарение на обуки и симулации, се чувствува поспремна.
Само во 2025 година, Литванија планира седум големи воени вежби и над десет цивилни тренинзи. Медицинскиот персонал тренира за евакуација, тријажа, работа без струја и интернет, како и за згрижување на тешко повредени лица.
Во Вилнус, универзитетската болница организира подземни оперативни сали, автономни извори на струја и вода, и хелиодром за итна евакуација. „Современиот војувачки конфликт не прави разлика меѓу воени и цивилни цели“, вели директорот на болницата Томас Јоваша.
Естонија оди чекор подалеку: на здравствените работници им се доделуваат панцири и сателитски телефони, а се тестира автономен интернет систем во случај на напад. „Учиме од искуството на Украина – нема да дозволиме да бидеме фатени неподготвени“, рече Рагнар Ваикнеметс од естонското Министерство за здравство.
Но најголем предизвик не е опремата, туку кадарот. Истражувања покажуваат дека 25% од литванските здравствени работници би ја напуштиле земјата во случај на војна. Во Естонија има речиси двојно помалку медицинари по жител отколку во Германија.
„Јас потпишав дека ќе останам ако дојде до војна – немам семејство, но не знам колкумина навистина би дошле“, признава д-р Нореикаите.
Иако сите се надеваат на мир, во балтичките земји пораката е јасна: „Имаме лоши соседи – Русија и Белорусија“, вели заменик-министерот за здравство на Литванија, Даниел Наумовас. „Мораме да бидеме подготвени за најлошото, дури и ако се надеваме дека никогаш нема да се случи.“
