Американската војска и нејзините партнери во одбранбената индустрија се соочуваат со сериозен предизвик — зависноста од кинески компоненти во производството на воени дронови. Иако Пентагон го прогласи развојот и набавката на евтини и масовно произведени беспилотни летала како врвен приоритет, се покажува дека и најиновациските американски компании од Силиконската долина користат делови произведени во Кина.
Случајот со Mach Industries, компанија што неодамна го претстави својот нов воен дрон Viper, предизвика контроверзии кога беше откриено дека користи мотор кој потекнува од Кина. Иако директорот Итан Торнтон негираше употреба на кинески делови во финалните производи, сепак призна дека во фазата на тестирање се користеле такви компоненти.
Кина во моментов контролира околу 90% од глобалниот пазар на комерцијални дронови и произведува голем дел од критичниот хардвер: батерии, конструкции, камери и радиосистеми. Тоа создава огромен јаз меѓу САД и нивната цел да изградат сопствена, автономна индустриска база за производство на дронови. „Речиси целосно зависиме од нашиот главен геополитички противник“, предупредува поранешниот советник за национална безбедност Џош Стајнман.
Американските власти сè повеќе ги проверуваат производите за евентуално присуство на кинески компоненти, особено оние забранети со Законот за одбранбен буџет (NDAA). Таквата проверка доведе до суспензија на повеќе компании, вклучително и хрватската Orqa, која се рекламираше како „западниот одговор на DJI“. DIU — Единицата за одбранбени иновации — откри дека Orqa користела модули произведени во Кина, што е спротивно на прописите. И покрај тврдењата на директорот Срѓан Ковачевиќ дека основните чипови доаѓале од Тајван и Европа, компанијата беше отфрлена од т.н. „Сина листа“ на дозволени добавувачи.
Покрај Orqa, санкции добија и неколку други компании кои се обидуваат да добијат воени договори, меѓу кои се и Anduril, Shield AI и Skydio. Последната, најголем американски производител на мали дронови, остана без батерии поради санкции од Кина и беше принудена да го ограничи производството.
Иако Министерството за трговија разгледува целосна забрана на кинеските дронови и нивните компоненти, инвеститори и индустриски претставници предупредуваат дека ваков потег би можел да ја уништи американската дрон-индустрија. Од компанијата Andreessen Horowitz побараа постепено воведување ограничувања, додека други тврдат дека „пластирот мора да се скине одеднаш“, за САД да станат технолошки самостојни.
Во срцето на дебатата се наоѓа кинескиот гигант DJI, најголемиот светски производител на дронови. И покрај контроверзиите, компанијата успеа да избегне законска забрана во САД и продолжува со продажбата. Додека не се реши прашањето со DJI, експертите предупредуваат дека нема доволно пазарен простор за американските производители да се развијат и натпреваруваат.
Ситуацијата ја нагласува ранливоста на западниот одбранбен систем во новата ера на технолошки конфликти и ја става борбата за доминација во воздухот во срцето на геополитичките односи меѓу САД и Кина.
