Објавата колку чинат производите на интернет ќе донесе поголема транспарентност и отчетност во работењето на маркетите, но времето ќе покаже дали ќе влијае и врз намалувањето на цените. Микротрговците остануваат надвор од ваквиот информативен систем зашто немаат капацитет за тековно ажурирање на цените.
Одредбата трговците секојдневно да ги објавуваат цените на производите што ги продаваат на нивните веб-страници ќе обезбеди поголема транспарентност, но прашање е дали значително ќе ги намали цените. Според купувачите, ќе им заштеди време за шетање по маркетите, за продавачите ова се само дополнителни обврски и ангажирање на работна сила која ќе се занимава со интернет-страницата и ажурирањето, а државата пак, во ова гледа скратување на можностите за манипулација на граѓаните од трговците и на подолг рок стабилизирање на цените.
Изгор цени во некои од малите продавници, особено на овошјето и зеленчукот
– Има маркети кои и досега ги објавуваа цените на дел од производите, меѓутоа, на оние што тие мислеа дека е важно да ги објават, а не на сите. Сега ќе имаме прегледност на целиот асортиман. Но, надвор од мрежата остануваат голем дел од микромаркетите кои ги имаме речиси сите во наша близина, односно маалските колонијали кои нема да ги објавуваат цените, а оттаму купуваме барем половина од производите кога немаме време да одиме по маркети – ни рекоа повеќе граѓани со кои разговаравме низ колонијалите.
Некои од нив сведочат дека има маалски продавници кои набавуваат храна од поголемите маркети и потоа ги продаваат по многу повисоки цени.
– Најчесто кај нив купуваат повозрасни лица кои немаат сила да одат по големите маркети. Не сите, но има и такви продавници во кои бананите што на пазар се продаваат по 65 денари, тие ги нудат по 90 денари. Лимоните на пазар се 55 денари, а кај нив 90. Откако им наложија барем да ги изложат цените во маркетот, ситуацијата се подобри. Но, за зеленчукот и овошјето немаат изложени цени и има драстични разлики. Исто така, почнаа да отсуствуваат и фискалните сметки. На три-четири трансакции дали ќе ви дадат една фискална сметка – велат купувачи.
Малите бизниси ќе бидат неконкурентни без објава на цени на интернет
Сопствениците на маалските колонијали кои ги контактиравме не сакаат јавно да зборуваат, но велат дека моменталните состојби се наклонети кон големите маркети и ќе доведат до згаснување на микробизнисите.
– Ние не можеме да стасаме да ги објавиме цените на рафтовите во маркетите и секојдневно да ги менуваме зашто секој ден има нови промени, а не пак да објавуваме цени на интернет. Во маркетите сме по еден до двајца вработени. За да одржуваме такви веб-страници, ќе ни требаат уште по двајца вработени, а одвај вадиме плата и за еден. На овој начин уште еднаш сме неконкурентни – вели сопственик на маалски колонијал од Прилеп.
Разлика меѓу микротрговец и трговец на мало
Според Законот за трговски друштва, доколку маркетот брои до десет вработени и во секоја од последните две пресметковни години или во правата од работењето остварил бруто-приход до 50.000 евра во денарска противвредност, спаѓа во категоријата на микротрговец. Тие немаат обврска да ги објавуваат секојдневно цените на производите што ги продаваат на интернет-страница како што налагаат сегашните измени на Законот за заштита на потрошувачите. Одредбата важи за трговците на мало, средно и на големо. Маркетите на мало се оние што задоволуваат еден од трите критериуми: вработени од 50 работници, па нагоре, годишниот приход да им е до 2.000.000 евра или просечната вредност (на почетокот и на крајот од пресметковната година) на вкупните средства (во активата) да е помала од 2.000.000 евра.
– Практиката за објавување на цените на веб-страниците на маркетите ќе придонесе за поголема транспарентност и полесна споредливост од страна на купувачите. На овој начин купувачите би имале поголем увид врз движењето на цените, споредба на цена/квалитет, можности за користење акциски попусти и сл. За разлика од големите синџири на маркети кои поседуваат доволна информатичка и логистичка поддршка, дискутабилно е воведувањето на оваа практика кај малите продавници кои немаат свои веб-страници, ниту капацитет за тековно ажурирање на цените – вели Димитар Николоски, професор на Економскиот факултет при УКЛО во Прилеп.
Ристески: Транспарентноста ќе ги стабилизира цените на подолг период
Заменик-министерот за економија Марјан Ристески вели дека системот со објава на цените е израелски, а веќе е спроведен во Италија, Франција и Хрватска. Тој смета дека покажува голем успех во нормализирањето и стабилизирањето на цените на подолг период, односно да може пазарната економија правилно да ги формулира цените.
– Со носењето на измената се постигнуваат три главни цели: прво, се зголемува транспарентноста во работењето на трговците, второ, се овозможува фер конкуренција меѓу трговците на мало и големо и трето и најважно, лесен пристап на граѓаните до цените на сите маркети и ќе можат да се информираат и да одлучат во кој маркет ќе ги трошат парите преку споредба на цените. Граѓанинот ќе може да одлучи каде ќе купува некој производ. Има маркети што работат со поголеми маржи, кои имаат повисоки цени и има хард дисконти, маркети кои работат со поголем обрт и помали маржи. Секој може да одбира и со ова граѓаните градат и култура на купување – вели Ристески.
Измените во Законот стапуваат во сила на почетокот од април, а од нив се изземени микротрговците и трговците поединци.
