Пред околу еден месец, беше потпишан необврзувачки Меморандум за разбирање помеѓу 4иГ и Владата на Македонија за забрзување на дигиталната трансформација на земјата, што предизвика голем интерес. Пал Заранди, директор за мобилни и 5Г стратегии на групацијата, зборуваше со „Világgazdaság“ за мотивите и ризиците на проширувањето на 4иГ преку Гринфилд инвестиции.
Зошто сакате да се проширите во Северна Македонија, каде што веќе е присутна една од најголемите глобални мултинационални компании, Дојче телеком груп?
– Целиот регион на Западен Балкан е клучен за стратегијата за раст на 4иГ. Постојано бараме можности за влез на пазарот во овие земји. Во Албанија и Црна Гора сме лидери на пазарот речиси три години. Во Северна Македонија, два големи мобилни оператори го делат поголемиот дел од пазарот и доминираат и во фиксниот и ТВ пазарот. Врз основа на достапниот радио спектар и основните инфраструктурни елементи што може да се користат од нови играчи, проценуваме дека има простор и деловен потенцијал за трет играч со веќе силна позиција во регионот, според долгорочна стратегија. Покрај мобилните услуги, фиксниот и ТВ пазарот се исто така релевантни за нас, бидејќи гледаме значителни можности за раст во областа на дигитализацијата. Дојче телеком (Deutsche Telekom Group), исто така е силен конкурент на мобилниот и фиксниот пазар во Црна Гора, каде што успешно се натпреваруваме само на пазарот за мобилни услуги. Меѓународното знаење и искуство во телекомуникациската индустрија што 4иГ го акумулираше во последните три години ќе биде важен фактор за успехот во Северна Македонија, не само сега во фазата на планирање на процесот за влез на пазарот, туку и за време на стартувањето и растењето.
Како се вклопува ова, и генерално проширувањето на Балканот, во долгорочната стратегија на 4иГ?
– Проширувањето на Западниот Балкан е клучно за долгорочната стратегија на 4иГ во последните четири години, како во телекомуникациските, така и во дигитализациските пазари. Влезот на пазарот во Северна Македонија го гледаме како следен значаен чекор.
Каков е пазарот во Северна Македонија, каква е економската состојба, како се примаат западните компании?
– Северна Македонија е земја во развој, кандидат за членство во ЕУ од 2005 година и членка на НАТО. Дигиталната зрелост на земјата сега е на ниво кога е потребен следен технолошки скок, што ќе придонесе за раст на локалната економија со подобрување на квалитетот, зголемување на покриеноста на мрежата, воспоставување на податочни врски и други аспекти, а исто така ќе ја поврзе Северна Македонија со меѓународните телекомуникациски мрежи, кои ќе го поддржат локалното економско закрепнување во бројни области, како што се услугите за складирање податоци на интернет.
Гледаме дека Владата на Северна Македонија го препознава потенцијалот на развојот на телекомуникациската мрежа и дигитализацијата како поволна ситуација за појава на нови меѓународни играчи на овој пазар со капитал и долгорочни планови. Ова е причината зошто Владата на Северна Македонија силно ја поддржува нашата иницијатива за влез на пазарот, како што се гледа од прелиминарниот договор што го потпишавме со владата на крајот на август. Нашето постигнување во Црна Гора и Албанија во последните речиси три години е силна референца. Во двете земји, започнавме многу значајни нови циклуси на инфраструктурни инвестиции, што го поттикнува целиот дигитален екосистем. Во Црна Гора сме на чело на мобилните и 5Г инвестиции, а во Албанија на мобилниот и фиксниот фронт. Во последните неколку дена ја лансиравме нашата услуга за оптички интернет од 10 гигабита во Албанија, што е реткост дури и во Западна Европа. А во Црна Гора имаме најголем број 5Г претплатници, според последниот извештај од локалните власти.
Каква е регулативата во земјата, како се разликува од ЕУ средината?
– Важен дел од подготовката на земјата за интеграција во ЕУ е усогласувањето на регулаторната средина со онаа на ЕУ. Секогаш има локални специфики, но во целина очекуваме регулаторна средина слична на онаа во ЕУ во областа на телекомуникациите и пошироко во пазарите на електронски комуникации. Сега воспоставуваме работна група со Владата на Северна Македонија, со цел да ги запознаеме сите релевантни детали за економската и регулаторната средина, како што се правата за користење на спектарот или правните специфики. Покрај тоа, веќе распишуваме тендери за меѓународни консултантски фирми кои ќе нѐ поддржат во нашиот влез на пазарот во технички, комерцијални и правни области. Регулаторната средина во Северна Македонија е одбележана од т.н. иницијатива „Чиста мрежа“ иницирана од САД, што едноставно значи дека не можете да соработувате со кинески партнери на мобилна 5Г технологија. Веќе се соочивме со слична строга средина во Албанија, каде што ја изградивме нашата нова мобилна мрежа целосно користејќи шведска опрема Eриксон, заменувајќи ја кинеската опрема што претходно ја користевме.
Кои ризици ги предвидувате како резултат на влегувањето на пазарот во Северна Македонија?
– Секако, секогаш има ризици во Гринфилд инвестициите, па при планирањето на бизнисот мораме да разгледаме неколку сценарија. Стратешкиот чекор за 4иГ е да го освојат телекомуникацискиот пазар во Северна Македонија и, врз основа на тоа, ИТ и дигитализациските пазари, па затоа планираме на долг рок. Долгите технолошки циклуси во мобилната индустрија се во наша корист. Како нов влез на пазарот, на пример, не мораме да купуваме и да работиме со 2Г и 3Г уреди, туку можеме да се фокусираме на многу помодерни и поекономични 4Г и 5Г технологии. Покрај мобилната мрежна технологија, имаме и корист од самиот почеток и во други деловни и технички области. Каде што е можно, на пример во ИТ системи или набавки, максимално ќе ги искористиме ресурсите на нашата групација.
