Дали Гренланд е следната цел? Загриженост во Копенхаген, Трамп повторно во игра
Данска, иако мала европска монархија, се наоѓа во центарот на големите геополитички пресметки. Гренланд – најголемиот остров на светот и стратешка точка на поморскиот премин ГИУК, кој го поврзува Северниот Атлантик со Арктикот – станува сè поважен за глобалната безбедносна архитектура.
Данската морнарица деновиве спроведува големи воени вежби во водите околу островот, со цел да покаже дека Копенхаген е решен да ја заштити својата арктичка територија. „Ја штитиме Данска,“ порачува генерал-мајорот Сорен Андерсен од Арктичкото командување.
Иако данските заповедници тврдат дека во моментов нема директна воена закана, загриженоста расте поради долгорочните амбиции на Русија и Кина. Москва последниве години значително ги зголеми воените капацитети на Арктикот, а по завршување на војната во Украина се очекува дополнително пренасочување на ресурси кон север. Пекинг, пак, се декларира како „близу-арктичка држава“ и инвестира во инфраструктура и во таканаречениот „поларен пат на свилата“.
Но, изненадувачки, најголемата непосредна загриженост за Копенхаген не доаѓа од Москва или Пекинг, туку од Вашингтон. Изјавите на Доналд Трамп дека САД би можеле да преземат контрола врз Гренланд, дури и со сила, сериозно ја вознемирија Данска. Иако идејата засега е тргната настрана, Копенхаген вложува над 2 милијарди долари во арктичка одбрана и набави системи за противвоздушна одбрана од европски производители во вредност од 9 милијарди долари – заобиколувајќи ги традиционалните американски добавувачи.
Според западни дипломати, ова е јасна политичка порака: Данска, иако лојален член на НАТО, е подготвена да покаже поголема независност и да ги брани своите интереси во Арктикот.
Гренланд останува клучен фронт – не само поради богатите природни ресурси, туку и поради својата уникатна стратешка позиција, каде што амбициите на големите сили се судираат со одлучноста на една мала, но тврдоглава европска држава.
