Европските членки на НАТО се обврзаа на историски преседан – да ја зголемат својата одбранбена потрошувачка на 5% од БДП до 2035 година, што е повеќе од двојно повисоко од досегашниот стандард од 2%. Овој потег, инициран во услови на растечка закана од Русија и повлекувањето на САД од позицијата на гарантор на европската безбедност, отвора сериозни прашања за одржливоста на европските јавни финансии.
„Ова ниво на зголемување на потрошувачка во мирнодопски услови е досега невидено“, вели Марсел Фрацшер од Германскиот институт за економски истражувања (DIW). Според новите цели, 3,5% од БДП ќе се користат за директни одбранбени потреби, додека 1,5% ќе се насочат кон поддржувачки инфраструктурни проекти.
Меѓутоа, многу земји-членки веќе се справуваат со високи јавни долгови и дефицити, што ги ограничува нивните можности. Аналитичарите на тинк-тенкот Bruegel предупредуваат дека зголемувањето на одбранбената потрошувачка би значело намалување на други трошења, зголемување на даноци или ново задолжување – мерки што се политички непопуларни или економски неодржливи.
„Европа старее. Нема простор за кратење на пензии, здравство или социјална грижа“, изјавува Фрацшер. Тој додава дека единствениот реално одржлив пат би било зголемување на даноците – за што недостига политичка волја.
Според S&P Global Ratings, новите цели би можеле да го зголемат јавниот долг на европските НАТО-членки за дополнителни 2 трилиони долари до 2035 година. Особено ранливи се земји како Италија, Франција и Белгија, каде јавниот долг веќе надминува 100% од БДП.
Францускиот премиер Франсоа Бајру неодамна предупреди дека земјата е „на работ на колапс“ поради високиот долг и дека до 2029 година само каматите на долгот би можеле да изнесуваат 100 милијарди евра годишно – повеќе од кој било друг државен трошок.
Иако ЕУ најави олеснувања, како што е фондот од 150 милијарди евра за поддршка на воените инвестиции, не сите држави се подготвени да го следат новиот курс. Шпанија веќе објави дека нема да го исполни новиот праг, бидејќи тоа би значело намалување на социјалната потрошувачка.
Аналитичарот Гунтрам Волф од Bruegel вели дека „географијата е најдобар предвидувач на потрошувачка за одбрана – колку поблиску до Москва, толку поголема е спремноста“. Остатокот од Европа, пак, е во финансиска трка со времето.
